Santa Misa na Catedral de Lugo
Queridos irmáns,
estamos reunidos aquí, nesta gran acción de grazas a Deus que é a Santa Misa, nun día en que se cumpren dez anos da miña ordenación episcopal nesta Catedral e da miña toma de posesión desta sede lucense, conforme ao mandato dado polo entón Papa Bieito XVI. Dábase así un paso no camiño da Igrexa en Lugo e, por suposto, no meu persoal.
Para nós, os aniversarios non son datas que nos lembren o simple transcurso do tempo; senón que fan referencia á nosa existencia, fálannos dela como dun don grande e singular que manifesta o amor do Señor por cada un. Son días en que a mirada se volve a aqueles momentos decisivos en que a nosa liberdade foi solicitada polo misterio da vida, pola graza de Deus que nos veu ao encontro. Os nosos aniversarios celebran sempre un acontecemento, que os seres queridos comparten connosco; e son ocasión de dar grazas e de facer memoria, alentados pola certeza de que aos que aman a Deus, todo lles serve para o ben ( Rm 8,28).
Ser bispo, mediante a imposición de mans na comuñón xerárquica da Igrexa ( LG 21), como tamén ser sacerdote e, en realidade, como calquera vocación cristiá, é ante todo responder a unha chamada de quen te ama e sostivo a túa existencia, e a quen tamén amas, aínda que sexa nos modos limitados e defectuosos propios da nosa persoa.
Responder positivamente, dicir que si á misión encomendada é un xesto de amor –no que se reafirman as certezas máis verdadeiras do propio corazón–, de agradecemento –porque o Señor segue atento ao teu camiño e incomprensiblemente confía en ti– e de docilidade –que é a alma da obediencia eclesial.
O agradecemento do amor é como o cimento e a docilidade a guía para o cumprimento da misión: para deixarse conducir e responder á tarefa segundo o Espírito de Deus. Esta docilidade ao Espírito –en que alenta a paz do corazón, a concordia entre a propia liberdade e a vontade de Deus– é necesaria para poder seguir ao Señor na súa Igrexa e para facer as cousas como El desexa, para diminuír os propios erros e as autorreferencias, para apreciar e amar ás persoas e á Igrexa como El nós amou.
Que decisiva resulta neste camiño a memoria da presenza do Señor Xesús na propia vida, da súa mirada sobre nós, do noso ser enviados por El! Non me parece que, sen iso, puidese sobrevivir a docilidade que necesitamos para ser os seus discípulos, para que o Espírito poida guiar o noso quefacer.
Pero gardar viva a memoria da presenza e da obra do Señor nas nosas vidas non pode facerse esquecendo a propia historia, o camiño da propia vocación, as persoas que foron instrumento de Deus para nós e os modos en que as cousas sucederon.
Sen a nosa pertenza a esta historia, que é pertenza á Igrexa na forma concreta pola que o Señor nós conduciu, non permanece viva a memoria da nosa fe, ofúscase o distintivo e máis propio da nosa identidade, novidade e creatividade desaparecen.
Cando miramos o noso percorrido persoal, convén lembrar en primeiro lugar o que significou para nós a oración, sostida pola presenza constante do Señor na Palabra e os sacramentos, polo testemuño e a compañía dos nosos mestres; e renovada cada día ante as esixencias da vida propia da Igrexa diocesana, nos encontros coas moitas necesidades dos homes.
A oración pode pasar desapercibida –porque sucede no silencio, no íntimo, na habitación onde ninguén ve–; pero, aínda que sexa breve ou fráxil, é como a lámpada acesa, que ilumina na noite e fai posible a vixilancia ou o camiñar. Que non significaría volver a ela máis de corazón? Rezamos pouco, moitos de nós. Aínda cando aquí, en Lugo, gozamos do privilexio de ser a Diocese do Sacramento, que nos esperta todos os días á conciencia da presenza real do Señor, á adoración, a súplica, a acción de grazas, o silencio ante Cristo Xesús, que está todos os días connosco, como compañía fiel na Exposición perpetua do Santísimo neste Altar Maior lucense.
Dez anos aos pés deste Misterio da fe, como se profesa con firmeza nesta Diocese e nesta Catedral, son unha graza particular, que moldea a propia identidade cristiá e sacerdotal. Aquí aprendemos a dicir, como os antigos mártires: sine Dominico, non possumus. É dicir, sen o día do Señor, se os días non son do Señor, do que nos entregou corpo e sangue na Última Cea e resucitou para nosa salvación, non podemos –cumprir a propia misión, o propio destino.
A memoria desta comuñón, desta pertenza, ten a forma da propia historia concreta, que, sendo bispo, percíbese máis facilmente como a historia dun pobo, dun pobo inmenso e moi grande, que vén do Señor Xesús, que implantaron os apóstolos polo mundo, e que é o Pobo de Deus, plenamente presente no particular de cada terra e lugar. Non se pode falar do designio salvífico de Deus, do seu amor e o seu misericordia para connosco, sen o Pobo de Deus; pero tampouco deste, sen referirse a unha historia precisa, sen unha Diocese, unhas xentes e unha terra, que fixeron real para cada un a obra de Deus cos homes.
A Diocese de Lugo, coa súa cultura, as súas formas populares, a súa piedade propia, os seus homes e mulleres crentes de xeración en xeración, as súas familias e parroquias, os seus sacerdotes e os seus consagrados, as súas dores e alegrías, é para nós como un gran signo e un instrumento providencial, para que aprendamos a vivir máis consciente, máis humanamente, a nosa historia de salvación co Señor. Non hai fe cristiá real sen permanecer na Igrexa de Cristo, a cal subsiste e desprégase sempre nun lugar, incultúrase sempre nunha porción do Pobo de Deus.
Iso implica mirar ás persoas e as súas tradicións, as vellas igrexas, a Catedral ou o Seminario, as parroquias antiquísimas ou máis modernas, é dicir, á nosa Igrexa –universal no particular– como un gran don, que nos precede, por quen nos chegue a vida nova da fe, como dunha nai a un fillo.
Así, nun modo tan humano, recoñecemos e cremos no amor do Señor, renovando a nosa percepción das cousas e a forma mesma da vida. Pois ben, dez anos na Diocese permiten comprender que isto é verdade igualmente para o noso pobo e a nosa terra, cuxa identidade e cuxa cultura foron determinadas pola fe no Evanxeo e a confianza na compañía boa, parroquial, eclesial, onde se nos deu vivir, representada pola Virxe María, polos nosos santos patróns, palpable nas comunidades en que se celebraron sempre bautismos, matrimonios, festas e funerais, todo o transcurso dunha vida que sabiamos nas mans misericordiosas de Deus, mentres esperabamos chegar a un destino de gloria.
Que importante sería que non esquecésemos en Galicia esta nosa tradición, esta historia boa; que seguísemos sabendo que somos fillos de Deus e membros da Igrexa, non orfos neste mundo; que conservásemos as certezas da fe, que enraíza na alma a saudade do fogar verdadeiro, e nós ensina a vivir xa nesta terra segundo a lei de amor do Señor, na misericordia e a solidariedade.
O Señor Xesús amou á Igrexa. El entregouse a si mesmo por ela, para consagrala … e presentarlla gloriosa, sen mancha nin engurra nin nada semellante, senón santa e inmaculada ( Ef 5,25-27), como unha Esposa.
Os bispos –e ao seu modo os sacerdotes–, chamados polo Señor para compartir o seu corazón, a súa vida e misión, están convidados tamén a mirar á Igrexa como a unha esposa. Experimentan así a lei primeira, propia de todo cristián: realizar a existencia como unha gran historia de amor, de entrega.
En efecto, abrazar con máis conciencia a Igrexa encomendada, ser enviado a coidala en primeira persoa, co compromiso da vida, e a considerala cousa propia, non desentendéndose dela nas súas necesidades, sufrimentos e alegrías, coma se fose responsabilidade doutro ocuparse do seu ben, non é, dalgún modo, comparable á relación cunha esposa?
Aínda que, como todos sabemos, sempre hai moitas imperfeccións, limitacións e tamén pecados nas nosas vidas, pequenas e grandes infidelidades no amor humano. Como non percibilo tamén e, mesmo, especialmente no ministerio episcopal? Por iso, é parte da alegría deste día poder pedir con confianza perdón ao Señor, e á súa Igrexa, en primeiro lugar nesta Diocese de Lugo.
Ao final, este ministerio só é feito posible polo amor e a fidelidade –a misericordia– do Señor Xesús, que chama aínda cando nos coñece, e que perdoa e restaura o noso corazón constantemente.
A súa bondade e a súa proximidade exprésanse ademais nos amigos, en tantas palabras boas, en tantas axudas xenerosas e oportunas, en tantas oracións que acompañan o noso camiño e fano posible.
Hai unha débeda de agradecemento grande no corazón da vida da Igrexa e na nosa, como cristiáns e como bispo: unha débeda de gratitude –que nunca mingua e que é un tesouro– para co Señor e, pola súa providencia boa, para con moitas persoas, desde os colaboradores máis próximos, aos máis silenciosos, a aqueles que nun momento determinado dixéronche a palabra xusta.
Quixera lembrar especialmente a beleza das comunidades parroquiais unidas na celebración –sexan grandes ou pequenas–, nas que puiden albiscar o esplendor da Igrexa viva na nosa terra. E logo facer aquí mención explícita das comunidades e persoas de vida consagrada –en primeiro lugar, as contemplativas–, cuxa oración e entrega sosteñen constantemente a vida e a misión da Igrexa, e do seu Bispo en concreto. E igualmente quixera dar as grazas de modo particular aos enfermos; non sabemos ata que punto o seu sacrificio e a súa fe fan posibles os nosos.
Probablemente non seriamos gran cousa sen este tesouro de intercesión dos irmáns, non seriamos nada os uns sen os outros. Nunca valoraremos en exceso esta unidade profunda, que é froito da paixón do Señor, e que é como unha lei ou unha luz que pode iluminar toda situación, orientar en todo dilema, axudarnos a superar calquera dificultade.
Esta é a experiencia primeira da vida da Igrexa, a súa realidade máis profunda, a meta que habemos de alcanzar e, entre tanto, a nosa paz e o noso descanso no camiño. Non daremos froito que perdure, nada construiremos sólido alleos á unidade, sen esta caridade.
Sabemos ben que o esforzo de gardar o mandamento de Cristo de amarnos uns a outros como El nós amou, vivíndoo tamén unidos nas parroquias e a Diocese – Caritas, por exemplo–, é un testemuño decisivo da verdade da nosa fe, do noso ser cristiáns: nisto coñecerán todos que sodes discípulos meus ( Xn13,15).
A Santísima Virxe María, Nai de Deus e nosa, non só simboliza esta intercesión e este amparo mutuo; senón que o realiza de maneira eminente en calquera circunstancia ou necesidade –especialmente nas máis dolorosas–, e ensínanos a todos a facelo seguindo o seu exemplo.
Pidámoslle hoxe, unha vez máis, á nosa Nai, a Santa María, que volva a nós eses os seus ollos grandes e misericordiosos, que siga gardando baixo a súa protección a todos os que formamos esta Igrexa en Lugo. Que Ela nos libre de todo perigo e nós consiga poder alegrarnos de ser parte cada un, persoalmente, da gran historia de amor e de salvación que Deus realiza cos homes tamén na nosa terra, no noso pobo e nos anos da nosa vida.
